Speak-up and start a conversation
Manifesto voor open communicatie

Verbetering van het interne communicatieklimaat is een voorwaarde om tot een hernieuwde, wederzijds betekenisvolle relatie tussen organisaties en werknemers te komen. Dat is de kern van mijn betoog in mijn eerste blog. Communicatieklimaat gaat over de kwaliteit van de relaties in een organisatie. Die relaties zijn in veel te veel organisaties behoorlijk verzuurd. En dat is een slechte zaak want als het klimaat niet goed is, dan zijn alle inspanningen die organisaties zich getroosten – denk aan de vele kostbare communicatie en HR-programma’s – om hun mensen betrokken en in beweging te krijgen gedoemd te falen.

Wat is een gezond communicatieklimaat?

De meeste onderzoekers zijn het erover eens dat een gezond communicatieklimaat wordt gekenmerkt door drie factoren. Er is wederzijds vertrouwen, een cultuur van participatie en mensen voelen zich serieus genomen. Organisaties met een gezond communicatieklimaat herken je meestal moeiteloos. Bijvoorbeeld aan de levendige en informele sfeer. Ook zie je niet snel wie er de leidinggevenden zijn (als er al zo iemand in de buurt is, want zulke organisaties hebben vaak weinig managers). Een sterk contrast met het ongemakkelijke en afstandelijke dat je vaak ervaart in meer gesloten, hiërarchische culturen. Dit is natuurlijk maar mijn eigen projectie. Klimaten, ook gezonde, zijn er in vele soorten.

Een nieuw gevoel van urgentie

In de jaren 70 hebben onderzoekers een verband gelegd tussen communicatieklimaat en organisatorische uitkomsten zoals werknemerstevredenheid, betrokkenheid en zelfs het succes van ondernemingen als geheel. Intuïtief lijkt dit hout te snijden. Wie voelt zich niet prettiger en meer betrokken op een werkplek waar je je veilig voelt, jezelf kunt zijn en waar je serieus genomen wordt? Het is duidelijk dat een gezond communicatieklimaat nastreven altijd een verstandige zakelijke aanpak is geweest. Maar om een aantal redenen denk ik dat communicatieklimaat vandaag de dag bovenaan de prioriteitenlijst moet komen te staan. Zonder te pretenderen compleet te zijn noem ik er een aantal.

Vertrouwen is niet meer wat het geweest is

Het vertrouwen in ondernemingen en andere instituties bevindt zich op een historisch dieptepunt. Nooit eerder sinds de industriële revolutie waren mensen zo onzeker over hun baan. Reorganisaties en inkrimpingen zijn tot het standaardrepertoire van werkgevers gaan behoren. De eindeloze parade van geruchtmakende schandalen en debacles van de afgelopen jaren deed de rest. Het betekent minder loyaliteit, medewerkers die zich minder gemakkelijk met hun organisatie identificeren en een flinke dosis scepsis over waar organisaties voor staan en over wat ze zeggen.

Veranderende waarden

Onze waarden zijn ook veranderd. Het klassieke arbeidsethos heeft plaatsgemaakt voor zoeken naar een gezonde balans tussen werk en vrije tijd. Zelfs ons idee van wat mensen fundamenteel drijft, verandert sterk. Een indrukwekkende hoeveelheid onderzoek heeft het cynische beeld van de werknemer als homo economicus – onverbeterlijk egoïstisch, onbetrouwbaar en alleen te beïnvloeden met geld en straf – onderuitgehaald. Het is nu duidelijk dat mensen in hun werk vooral op zoek zijn naar nut, zelfstandigheid en leren. En dat deze zogenaamde zachte factoren krachtiger en vooral duurzamer motiveren dan financiële beloning.

Het sociale tijdperk

In het tijdperk van internet en sociale media is het nodig dat organisaties meer van zichzelf blootgeven en toegankelijker zijn dan voorheen. Blijven zitten op gevoelige informatie is vaak geen realistische optie meer. Het belang hiervan voor het vertrouwen en dus de reputatie wordt vaak onderschat. Aan de andere kant bieden sociale media fantastische mogelijkheden voor organisaties om informatie efficiënter te delen en om samenwerking te bevorderen.

Hoezo medewerkers? Ambassadeurs!

De laatste jaren onderkennen steeds meer organisaties het belang van medewerkers die niet alleen betrokken zijn maar in hun dagelijkse werk ook zelfstandig weten te handelen in lijn met de strategie. Geïnspireerd door de visie en successen van ondernemingen als Zappos en Google in de V.S. en Semco in Brazilië geven zij hun medewerkers vertrouwen, informatie en ruimte. Door te investeren in een open, op dialoog gerichte en op gemeenschappelijke waarden gedreven cultuur worden medewerkers ambassadeurs. Effectiever en goedkoper dan grootscheepse interne communicatie-initiatieven en HR-programma’s.

Het nieuwe speelveld

Nogal al wat organisaties lijken moeite te hebben de vele veranderingen bij te benen. Of missen de ultieme consequentie van de nieuwe verhoudingen: de noodzaak anders te kijken naar de relaties met belanghebbenden. Op een compleet ander speelveld, blijven zij vasthouden aan het traditionele spel: gesloten, hiërarchisch en reactief. Maar het lijdt geen twijfel dat vasthouden aan of zelfs intensivering van interne campagnes, spin en de ene na de andere training of teambuilding-activiteit niet het juiste antwoord is.

Vertrouwenscrisis

Uit onderzoek blijkt dat nog slechts ongeveer een derde van de werknemers in Europa gelooft dat het top-management oprecht geïnteresseerd is in hun welzijn. Minder dan de helft van de werknemers vertrouwt de informatie die zij ontvangt van top-managers. Slechts zo’n 40% heeft vertrouwen in de prestaties van het top management. Natuurlijk zijn deze schokkende cijfers niet alleen te wijten aan de kwaliteit van de communicatie. Evenmin is het probleem op te lossen met communicatie alleen. Maar zeker is dat communicatie een cruciaal onderdeel vormt van de oplossing.

Terug naar de basis

Tijd om terug te gaan naar de basis. Als ik jou niet vertrouw, dan zal niets van wat jij zegt mij overtuigen. Als ik mij niet serieus genomen voel, zal ik niet de moeite nemen om te zeggen wat ik echt op mijn lever heb. Als ik geen erkenning krijg voor mijn bijdrage, haak ik mentaal af. Dit is waarom we moeten zorgen voor een stevige grondlaag voordat we een glimmende nieuwe laag verf aanbrengen. Zonder goede ondergrond zal het niet beklijven. Om George Bernard Shaw te parafraseren: communicatie kun je wel maken maar niet afdwingen.

Van communicatie naar conversatie

Medewerkers duurzaam en gericht in beweging krijgen begint met het scheppen van de juiste condities: een gezond communicatie-klimaat. Het is de gezamenlijke uitdaging van bestuurders, afdelings/team-managers en van communicatie- en HR-professionals om te bouwen aan vertrouwen, aan openheid, dialoog en samenwerking. Corporate communicatie in traditionele zin is onderdeel van het probleem, niet van de oplossing. Om een gezond communicatie-klimaat te bevorderen is het nodig dat corporate communicatie-specialisten de aandacht verleggen van overtuigen (lees: verkopen) naar wederzijds waardevolle relaties. Start de conversatie! Hoe schep je een gezond communicatie-klimaat? Wacht op mijn volgende blog!

  • Delen Op

Diensten

Meer verhalen